Shpretkat supernumerare

Shpretkat supernumerare, të njohura edhe si shpretka aksesore ose splenule, janë variacione anatomike ku përveç shpretkës kryesore, ekzistojnë një ose më shumë copa të vogla indesh shpretke. Këto shpretka shtesë janë zakonisht të vogla, me madhësi që varion nga disa milimetra deri në disa centimetra, dhe ndodhen shpesh pranë shpretkës kryesore, më së shpeshti në ligamentet splenike ose në bishtin e pankreasit.

Ato janë anomali kongjenitale, që do të thotë se janë të pranishme që nga lindja, dhe shfaqen si rezultat i zhvillimit jo të plotë të shpretkës gjatë periudhës embrionale. Shpretkat supernumerare janë mjaft të zakonshme, me një prevalencë që vlerësohet midis 10% dhe 30% të popullsisë. Në shumicën dërrmuese të rasteve, ato janë asimptomatike dhe zbulohen rastësisht gjatë ekzaminimeve imazherike të barkut të kryera për arsye të tjera. Edhe pse zakonisht beninje, në raste të rralla mund të shkaktojnë komplikacione si torsion (përdredhje) ose rupturë.

Shkaku kryesor i shpretkave shtesë (supernumerare) është një anomali kongjenitale. Gjatë zhvillimit embrional, indet e shpretkës mund të ndahen dhe të zhvillohen në mënyrë të pavarur, duke krijuar një ose më shumë shpretka aksesore. Këto shpretka shtesë zakonisht janë të vogla dhe ndodhen pranë shpretkës kryesore, shpesh në ligamentet e saj ose në omentum. Ky është një kusht gjenetik i lindur dhe nuk shkaktohet nga faktorë të mjedisit apo sjelljes.

Shpretkat supernumerare zakonisht zbulohen rastësisht gjatë ekzaminimeve imazherike të kryera për arsye të tjera. Metodat diagnostikuese përfshijnë:

• Ultratingulli: Një metodë e zakonshme dhe jo invazive për të identifikuar shpretkat aksesore.
• Tomografia e kompjuterizuar (CT): Ofron imazhe më të detajuara dhe mund të ndihmojë në dallimin e shpretkave shtesë nga masat e tjera.
• Rezonanca magnetike (MRI): Mund të përdoret për të konfirmuar diagnozën dhe për të vlerësuar lidhjen e shpretkave aksesore me organet e tjera.
• Skanimi me izotope radioaktive: Në raste të caktuara, mund të përdoret një skanim me izotope radioaktive (si skanimi me teknicium-99m) për të konfirmuar se masa është ind splenik.
• Eksplorimi kirurgjikal: Në disa raste, diagnoza përfundimtare mund të bëhet gjatë një operacioni.

Në shumicën e rasteve, shpretkat supernumerare nuk kërkojnë asnjë trajtim, pasi janë asimptomatike. Menaxhimi është zakonisht konservator dhe konsiston në monitorim.

• Vëzhgimi: Për shumicën e individëve, nuk kërkohet asnjë veprim. Ata thjesht informohen për praninë e tyre dhe u udhëzohen të kërkojnë kujdes mjekësor nëse zhvillojnë dhimbje të papritura ose simptoma të tjera.
• Kirurgjia: Ndërhyrja kirurgjikale konsiderohet vetëm nëse shpretkat aksesore shkaktojnë simptoma ose komplikacione, si:
  • Torsion: Ky është një urgjencë mjekësore dhe kërkon heqje kirurgjikale të menjëhershme të shpretkës së përdredhur (splenektomi laparoskopike ose e hapur).
  • Rupturë: Në rastin e një këputjeje, mund të jetë e nevojshme heqja kirurgjikale për të kontrolluar hemorragjinë.
  • Dhimbje ose presion: Në raste shumë të rralla, nëse një shpretkë aksesore është mjaft e madhe dhe shkakton dhimbje kronike ose simptoma të presionit mbi organet fqinje, mund të merret në konsideratë heqja kirurgjikale.
  • Lidhja me sëmundje hematologjike: Ndonjëherë, shpretkat aksesore hiqen gjatë splenektomisë për sëmundje të caktuara të gjakut (p.sh., purpura trombocitopenike idiopatike), nëse besohet se ato mund të kontribuojnë në patologjinë e vazhdueshme.

Edhe pse shpretkat supernumerare shpesh janë asimptomatike dhe nuk shkaktojnë probleme, ato mund të jenë të lidhura me disa komplikacione. Këto përfshijnë:

• Torsion: Një shpretkë aksesore mund të përdridhet rreth boshtit të saj, duke ndërprerë furnizimin me gjak dhe duke shkaktuar dhimbje të forta dhe nekrozë (vdekje të indeve). Ky është një urgjencë mjekësore.
• Rupturë: Në raste të rralla, një shpretkë shtesë mund të këputet pas një traume, duke çuar në hemorragji të brendshme.
• Simptoma të presionit: Nëse një shpretkë aksesore është mjaft e madhe, ajo mund të bëjë presion mbi organet fqinje, duke shkaktuar siklet ose probleme të tretjes.
• Infeksion: Edhe pse e rrallë, shpretkave shtesë mund të jenë më të ndjeshme ndaj infeksioneve ose formimit të cisteve.
• Lidhja me sëmundje hematologjike: Ndonjëherë, shpretkat aksesore zbulohen gjatë vlerësimit për sëmundje të gjakut, ku roli i tyre nuk është gjithmonë i qartë, por mund të ndërlikojnë trajtimin e kushteve si purpura trombocitopenike idiopatike.

Në shumicën e rasteve, shpretkat supernumerare nuk shkaktojnë simptoma dhe nuk përkeqësohen. Megjithatë, siç u përmend te komplikacionet, kushtet që mund t'i bëjnë ato simptomatike ose të shkaktojnë probleme përfshijnë:

• Trauma: Dëmtimet fizike mund të çojnë në rupturë.
• Torsion: Përdredhja e shpretkës aksesore, e cila shkakton dhimbje të papritur dhe të fortë.
• Infeksione: Rrallë, infeksionet sistemike mund të ndikojnë edhe në shpretkat aksesore.
• Zmadhimi: Në raste shumë të rralla, shpretkat aksesore mund të zmadhohen për shkak të sëmundjeve të caktuara, duke shkaktuar presion ose simptoma.

Meqenëse shpretkat supernumerare janë anomali kongjenitale (të lindura), nuk ka mënyra të njohura për të parandaluar formimin e tyre. Ato janë rezultat i zhvillimit embrional dhe nuk janë të lidhura me faktorë të mjedisit apo sjelljes. Megjithatë, menaxhimi konsiston në diagnostikimin e hershëm (nëse zbulohen) dhe monitorimin për komplikacione të mundshme.

Në shumicën e rasteve, shpretkat supernumerare nuk kërkojnë vizita mjekësore të veçanta, pasi janë asimptomatike. Megjithatë, duhet të konsultoheni me një mjek nëse përjetoni:

• Dhimbje të papritura dhe të forta në bark, veçanërisht në anën e majtë të sipërme. Kjo mund të jetë një shenjë e torsionit (përdredhjes) së shpretkës aksesore, e cila është një urgjencë mjekësore.
• Dhimbje të vazhdueshme ose shqetësim në zonën e barkut që nuk ka shpjegim tjetër.
• Ndonjë ndryshim i papritur në shëndetin e përgjithshëm, veçanërisht nëse jeni diagnostikuar më parë me shpretka supernumerare.

Nëse shpretkat aksesore zbulohen rastësisht gjatë një ekzaminimi imazherik, është e këshillueshme të diskutoni gjetjet me mjekun tuaj për të kuptuar implikimet dhe nëse kërkohet ndonjë monitorim.

Prania e shpretkave supernumerare zakonisht nuk kërkon ndryshime të veçanta në stilin e jetesës, pasi ato shpesh janë asimptomatike. Megjithatë, është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për praninë e tyre, veçanërisht nëse ka rrezik të lartë traume të barkut, pasi mund të çojë në rupturë të rrallë. Në përgjithësi, njerëzit me shpretka aksesore mund të vazhdojnë një jetë normale dhe aktive pa kufizime. Kujdesi i përgjithshëm për shëndetin dhe një stil jetese i shëndetshëm mbeten të rëndësishëm.

Shpretkat supernumerare janë kryesisht rezultat i një anomalie zhvillimore gjatë embriogjenezës. Ndërsa shkaku specifik gjenetik nuk është gjithmonë i qartë, besohet se në disa raste mund të ketë një komponent gjenetik, veçanërisht në sindroma të caktuara kongjenitale ku anomalitë e shpretkës janë një tipar. Megjithatë, në shumicën e rasteve, ato shfaqen si raste sporadike pa një model të qartë trashëgimie. Nuk dihet të jetë një sëmundje e trashëguar drejtpërdrejt, por predispozita gjenetike për anomalitë zhvillimore mund të luajë një rol të vogël në disa individë.

Shpretkat supernumerare janë anomali kongjenitale të zakonshme, të karakterizuara nga prania e indit shtesë të shpretkës përveç shpretkës kryesore. Në shumicën dërrmuese të rasteve, ato janë asimptomatike dhe zbulohen rastësisht. Edhe pse zakonisht beninje, është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për komplikacionet e rralla, si torsioni ose rupturat, të cilat mund të kërkojnë ndërhyrje mjekësore. Diagnostikimi bëhet kryesisht me anë të imazheve. Nëse shfaqen simptoma, trajtimi mund të përfshijë heqjen kirurgjikale të shpretkës aksesore. Megjithatë, për shumicën e individëve, nuk kërkohet trajtim specifik dhe ata mund të vazhdojnë një jetë normale.