Riniti Perinial

Riniti perinial është një inflamacion kronik i mukozës së hundës, i cili vazhdon gjatë gjithë vitit, ndryshe nga riniti sezonal (etheja e barit) që shfaqet vetëm gjatë stinëve të caktuara. Simptomat e tij shpesh përfshijnë bllokimin e hundës, rrjedhjen e hundës, teshtima, kruarje të hundës dhe syve, si dhe kollë. Kjo gjendje mund të shkaktohet nga alergene të zakonshme të brendshme, si marimangat e pluhurit, leshi i kafshëve shtëpiake ose myku, si dhe nga irritues jo-alergjikë. Menaxhimi i rinitit perinial përfshin shmangien e shkaktarëve dhe përdorimin e ilaçeve për të kontrolluar simptomat.

Simptomat e rinitit perinial janë të ngjashme me ato të etheve të barit, por shfaqen gjatë gjithë vitit. Këto përfshijnë:

• Bllokim i hundës (kongjestion nazal)
• Rrjedhje e hundës (rinore)
• Teshtima të shpeshta
• Kruarje të hundës, fytit, syve dhe veshëve
• Dhimbje ose presion në sinuset
• Kollë, shpesh e shkaktuar nga rrjedhja pas nazale (post-nasal drip)
• Zë i ngjirur
• Dhimbje fyti
• Reduktim i nuhatjes ose shijes
• Bllokim i tubit të Eustachit, që mund të shkaktojë ndjesi shurdhimi ose zhurmë në vesh.
• Lodhje

Riniti perinial shkaktohet nga ekspozimi ndaj alergeneve që janë të pranishëm gjatë gjithë vitit, siç janë marimangat e pluhurit, leshi i kafshëve shtëpiake, myku dhe poleni i bimëve të brendshme. Mund të shkaktohet gjithashtu nga irritues jo-alergjikë, si tymi i duhanit, ndotja e ajrit, ndryshimet e temperaturës, lagështia dhe aromat e forta. Në disa raste, shkaku specifik mund të mbetet i paidentifikuar.

Riniti perinial mund të ndahet në disa lloje bazuar në shkakun e tij:

• Riniti Alergjik Perinial: Shkaktohet nga alergene të pranishme gjatë gjithë vitit, si marimangat e pluhurit, myku, leshi i kafshëve shtëpiake.
• Riniti Jo-Alergjik Perinial (Vazomotor): Nuk shkaktohet nga alergene. Shpesh shkaktohet nga irritues si ndryshimet e temperaturës, aromat e forta, tymi, ose stresi.
• Riniti Medikatamentoz: Shkaktohet nga përdorimi i zgjatur i sprejve dekongjestionues nazalë.
• Riniti Gustator: Shkaktohet nga konsumimi i ushqimeve të caktuara, zakonisht pikante.
• Riniti Hormonal: Lidhet me ndryshimet hormonale, si shtatzënia ose çrregullimet e tiroides.
• Riniti Profesional: Shkaktohet nga ekspozimi ndaj irrituesve në mjedisin e punës.

Diagnoza e rinitit perinial përfshin një ekzaminim të detajuar mjekësor, duke përfshirë një histori të plotë të simptomave dhe ekspozimeve të mundshme. Mjeku mund të kryejë një ekzaminim fizik të hundës dhe fytit. Për të identifikuar alergeneve specifike, mund të rekomandohen teste alergjie, si testi i lëkurës (prick test) ose analiza e gjakut (IgE specifike). Në rastet kur riniti nuk është alergjik, diagnoza bëhet duke përjashtuar shkaqe të tjera dhe duke vlerësuar përgjigjen ndaj trajtimit. Një endoskopi nazale mund të jetë e nevojshme për të vlerësuar gjendjen e mukozës së hundës dhe për të përjashtuar probleme strukturore.

Faktorët që mund të përkeqësojnë rinitin perinial përfshijnë:

• Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj alergeneve ose irrituesve.
• Ndryshimet e papritura të temperaturës ose lagështisë.
• Infeksionet e sipërme të frymëmarrjes, si ftohja ose gripi.
• Tymi i duhanit dhe ndotja e ajrit.
• Përdorimi i zgjatur i sprejve dekongjestionues nazalë (rinit medikamentoza).
• Stresi dhe lodhja.
• Disa ilaçe, si beta-bllokuesit ose aspirina, në disa raste.

Parandalimi i rinitit perinial përfshin minimizimin e ekspozimit ndaj alergeneve dhe irrituesve:

• Pastroni rregullisht shtëpinë për të reduktuar pluhurin dhe marimangat.
• Përdorni mbulesa hipoalergjike për jastëkët dhe dyshekun.
• Lani rregullisht çarçafët me ujë të nxehtë.
• Minimizoni kontaktin me leshin e kafshëve shtëpiake ose mbajini ato jashtë dhomës së gjumit.
• Kontrolloni nivelin e lagështisë në shtëpi për të parandaluar rritjen e mykut.
• Evitoni tymin e duhanit dhe zonat me ndotje të lartë të ajrit.
• Përdorni filtër ajri HEPA në shtëpi.
• Shmangni aromat e forta dhe produktet kimike që mund të irritojnë rrugët e frymëmarrjes.

Nëse është identifikuar një alergjen specifik, trajtimi është i ngjashëm me atë të etheve të barit. Megjithatë, kortikosteroidet sistemike nuk këshillohen për përdorim afatgjatë. Pasi faktorët alergjikë kontrollohen ose eliminohen, mund të jetë i nevojshëm trajtimi kirurgjikal (si sinusotomia, lavazhi i sinuseve, polipektomia, rezeksioni sub-mukozal) nëse është e nevojshme. Megjithatë, nuk ka të dhëna të mjaftueshme që vërtetojnë efektivitetin e ndërhyrjeve kirurgjikale për rinitin perinial. Pacientët me rinit jo-alergjik eozinofilik shpesh i përgjigjen më së miri kortikosteroideve topikale. Tek ata me rinit vazomotor, relaksimi, së bashku me antihistaminikët dhe vazokonstriktorët, shpesh janë të mjaftueshëm; shmangia e përdorimit të dekongjestionantëve topikalë rekomandohet pasi mund të shkaktojnë kongjestion rikthyes. Përdorimi i vazhdueshëm për më shumë se një javë mund të përkeqësojë rinitin kronik ose të çojë në persistencën e tij (i ashtuquajturi rinit medikamentoza). Disa pacientë me rinit mund të zbulojnë se shpëlarja me solucion fiziologjik ose përdorimi i bromidit të ipratropiumit si sprej ose lavazh është efektiv.

Është e rëndësishme të vizitoni një mjek nëse simptomat e rinitit perinial janë të rënda, ndikojnë në cilësinë tuaj të jetës, ose nuk përmirësohen me trajtimet në shtëpi. Duhet të kërkoni kujdes mjekësor gjithashtu nëse përjetoni:

• Bllokim të rëndë të hundës që pengon frymëmarrjen.
• Infeksione të përsëritura të sinuseve ose veshëve.
• Vështirësi në frymëmarrje ose gulçim.
• Simptoma që përkeqësohen pavarësisht trajtimit.
• Efekte anësore nga ilaçet.
• Humbje të nuhatjes ose shijes.
• Dhimbje të forta të fytyrës ose kokës.

Riniti perinial është një gjendje kronike që kërkon menaxhim të vazhdueshëm për të kontrolluar simptomat dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës. Identifikimi dhe shmangia e shkaktarëve, së bashku me përdorimin e duhur të ilaçeve, janë thelbësore. Nëse simptomat janë të rënda ose nuk përgjigjen ndaj trajtimit fillestar, është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek për vlerësim dhe një plan trajtimi të personalizuar.