Rickettsialpox është një sëmundje infektive e shkaktuar nga bakteri Rickettsia akari, e cila transmetohet te njerëzit përmes pickimit të morrave të infektuara të minjve. Kjo sëmundje karakterizohet nga një sërë simptomash, duke përfshirë ethet, dhimbjen e kokës, dhimbjen e muskujve, dhe një skuqje karakteristike me vezikula (flluska të vogla). Një shenjë dalluese e Rickettsialpox është shfaqja e një ezkarë, një plagë e zezë me kore, në vendin e pickimit të morrit.
Sëmundja zakonisht është e lehtë dhe shërohet vetvetiu, por mund të trajtohet me antibiotikë për të shkurtuar kohëzgjatjen e simptomave dhe për të parandaluar komplikacionet. Rickettsialpox është endemike në zona të caktuara, sidomos në mjedise urbane ku popullsia e minjve është e lartë. Kontrolli i popullatës së minjve dhe morrave të tyre është thelbësor në parandalimin e transmetimit të kësaj sëmundjeje.
Simptomat
Simptomat e Rickettsialpox zakonisht shfaqen rreth 10-17 ditë pas ekspozimit dhe përfshijnë:
- Ethet, të cilat mund të jenë të larta.
- Dhimbje koke e fortë.
- Dhimbje muskujsh (mialgji).
- Një skuqje e përgjithshme që fillon si njolla të kuqe dhe zhvillohet në vezikula (flluska të vogla) dhe kora.
- Ezkarë: Një plagë e zezë me kore në vendin e pickimit të morrit, shpesh e shoqëruar me ënjtje të gjëndrave limfatike pranë.
- Të dridhura dhe djersitje.
- Ndjeshmëri ndaj dritës (fotofobi).
Shkaqet
Rickettsialpox shkaktohet nga bakteri Rickettsia akari, i cili transmetohet te njerëzit nga pickimi i morrave të infektuara të minjve.
Llojet
Rickettsialpox shkaktohet nga një lloj specifik i bakterit, Rickettsia akari, dhe nuk ndahet në nëntipe të ndryshme bazuar te patogjeni. Megjithatë, mund të flasim për raste tipike dhe atipike të sëmundjes, ku rastet atipike mund të kenë simptoma më pak të theksuara ose të ndryshme, duke e bërë diagnozën më të vështirë.
Diagnoza
Diagnoza e Rickettsialpox bazohet në simptomat klinike, veçanërisht praninë e ezkarës (një kore e zezë në vendin e pickimit), skuqjen dhe ethet. Konfirmimi laboratorik mund të bëhet përmes kulturës së gjakut, testeve serologjike (si ELISA ose IFA për antitrupa) ose detektimit të ADN-së së Rickettsia akari përmes PCR nga mostra e lëkurës ose gjakut. Është e rëndësishme të diferencohet nga sëmundje të tjera me simptoma të ngjashme, siç është lia e dhenve ose ethet e Rocky Mountain.
Faktorët Përkeqësues
Pa trajtim të shpejtë, Rickettsialpox mund të përkeqësohet, duke rezultuar në simptoma më të theksuara dhe potencialisht në komplikacione. Megjithëse zakonisht është një sëmundje e lehtë, rastet e rënda mund të kenë dëmtim të shumë-organeve dhe tendenca të theksuara gjakderdhjeje nëse trajtimi vonohet. Efektiviteti i ilaçeve antimikrobike zvogëlohet në fazat e vonshme të sëmundjes.
Parandalimi
Parandalimi i Rickettsialpox fokusohet në kontrollin e popullatave të minjve dhe morrave të tyre. Kjo përfshin:
- Mbajtjen e higjienës së mjedisit dhe eliminimin e burimeve të ushqimit dhe strehimit për minjtë.
- Përdorimin e dezinsektuesve për të kontrolluar morrat në zonat e infektuara.
- Mbrojtjen personale nga pickimet e insekteve, sidomos në zonat ku dihet se ka minj.
- Vëzhgimin e zonave të banuara për shenja të infektimit me minj dhe marrjen e masave të menjëhershme.
Trajtimi
Trajtimi i Rickettsialpox fokusohet kryesisht në antibiotikë. Sa më shpejt të fillojë trajtimi, aq më efektiv është. Këto janë metodat kryesore të trajtimit:
Farmakoterapia
- Makrolidet: Përfshijnë eritromicinën, roxitromicinën, azitromicinën dhe klaritromicinën. Këto janë efektive kundër Rickettsialpox. Dozimi i zakonshëm për eritromicinën është 1.2g/ditë për të rriturit dhe 25-30mg/(kg/ditë) për fëmijët, të marra në 3 ose 4 doza të ndara. Pacientët zakonisht përjetojnë një ulje të shpejtë të etheve brenda 24 orëve. Kursi i trajtimit zgjat 8-10 ditë. Macrolidet nuk duhet të përdoren nga pacientët me dëmtime të rëndësishme të mëlçisë.
- Tetraciklinat: Përfshijnë tetraciklinën, doksiciklinën dhe minociklinën. Edhe këto janë efektive. Dozimi i zakonshëm për tetraciklinën është 2g/ditë për të rriturit dhe 25-40mg/(kg/ditë) për fëmijët, të marra në 4 doza të ndara orale. Doksiciklina zakonisht është 0.2g/ditë për të rriturit. Kohëzgjatja e trajtimit është 8-10 ditë. Tetraciklinat nuk rekomandohen për fëmijët nën 8 vjeç, gratë shtatzëna dhe nënat që ushqejnë me gji.
- Kloramfenikoli: Kloramfenikoli tregon efekt të mirë terapeutik. Dozimi i zakonshëm është 2g/ditë për të rriturit dhe 25-40mg/(kg/ditë) për fëmijët. Megjithatë, për shkak të rrezikut të shkaktimit të anemisë aplastike, nuk duhet të jetë zgjedhja e parë dhe nuk rekomandohet për foshnjat, gratë shtatzëna dhe nënat që ushqejnë me gji.
- Fluorokinolonet: Përfshijnë ofloksacinën, ciprofloksacinën, etj. Edhe këto mund të përdoren. Dozimi i zakonshëm për ofloksacinën është 0.2g/dozë, dy herë në ditë. Trajtimi zgjat zakonisht 8-10 ditë. Fluorokinolonet nuk rekomandohen për fëmijët nën 8 vjeç, gratë shtatzëna dhe nënat që ushqejnë me gji.
Në përgjithësi, një lloj antibiotiku është i mjaftueshëm dhe nuk kërkohen trajtime të kombinuara. Për fëmijët dhe gratë shtatzëna, makrolidet si azitromicina dhe roxitromicina janë zgjedhja e parë. Antibiotikë si penicilinat, cefalosporinat, karbapenemët dhe aminoglikozidet janë joefektive kundër Rickettsialpox për shkak të natyrës intraqelizore të agjentëve riketsialë.
Trajtime të tjera
Rastet tipike dhe të rënda mund të kenë komplikacione dhe sëmundje shoqëruese, prandaj duhet të zbatohen trajtime simptomatike të duhura për të rritur efektivitetin e trajtimit.
Kur të konsultoheni me mjekun
Duhet të shihni një mjek menjëherë nëse keni simptoma që sugjerojnë Rickettsialpox, sidomos nëse jeni ekspozuar ndaj minjve ose morrave të tyre. Shenjat që kërkojnë vëmendje mjekësore përfshijnë ethe të larta, dhimbje koke, skuqje, dhe veçanërisht nëse shihni një ezkarë në lëkurën tuaj. Diagnoza dhe trajtimi i hershëm janë thelbësore për të parandaluar përkeqësimin e simptomave dhe komplikacionet e mundshme.
Përfundime kryesore
Rickettsialpox është një sëmundje e lehtë, por me simptoma të pakëndshme, e shkaktuar nga bakteri Rickettsia akari dhe e transmetuar nga morrat e infektuara të minjve. Diagnoza e hershme dhe trajtimi me antibiotikë, si makrolidet, tetraciklinat, ose kloramfenikoli, janë kyçe për një shërim të shpejtë. Parandalimi përqendrohet në kontrollin e popullatave të minjve dhe morrave të tyre. Nëse dyshoni se jeni infektuar me Rickettsialpox, është thelbësore të konsultoheni me një mjek për trajtimin e duhur.
Pyetje të shpeshta
Jo, Rickettsialpox nuk është ngjitëse nga personi në person. Ajo transmetohet ekskluzivisht përmes pickimit të morrave të infektuara të minjve, duke e bërë kontaktin direkt me një person të sëmurë pa rrezik transmetimi.
Mjediset urbane, sidomos ato me popullsi të lartë minjsh, si qytetet e mbipopulluara ose banesat e vjetra, janë më të rrezikuara. Morrat e minjve, vektorët e sëmundjes, lulëzojnë në këto mjedise.
Pas shërimit nga Rickettsialpox, zakonisht zhvillohet një imunitet afatgjatë ndaj sëmundjes. Megjithatë, si me çdo infeksion, raste të rishfaqjes së simptomave ose infektimit të dytë, megjithëse të rralla, nuk mund të përjashtohen plotësisht në situata të veçanta imunitare ose llojeve të ndryshme të baktereve Rickettsia akari.