Infeksioni i Stafilokokut

Infeksioni i stafilokokut është një sëmundje e shkaktuar nga bakteret e gjinisë Staphylococcus, më i zakonshmi prej të cilave është Staphylococcus aureus. Këto baktere gjenden shpesh në lëkurë ose në hundën e njerëzve të shëndetshëm dhe zakonisht nuk shkaktojnë probleme. Megjithatë, nëse hyjnë në trup përmes një prerjeje, gërvishtjeje ose thyerjeje në lëkurë, ato mund të shkaktojnë infeksione të ndryshme, nga ato të lehta të lëkurës deri tek ato kërcënuese për jetën, siç janë pneumonia, endokarditi ose sepsis.

Simptomat e infeksioneve të stafilokokut variojnë në varësi të vendndodhjes dhe ashpërsisë së infeksionit. Disa simptoma të zakonshme përfshijnë:

• Infeksione të lëkurës dhe indeve të buta: Pustula, furunkula, abscese, skuqje, dhimbje dhe ënjtje.
• Infeksione të traktit gastrointestinal (Helmimi ushqimor stafilokoksik): Nauze, të vjella, dhimbje barku, diarre.
• Infeksione sistemike: Ethe e lartë, dridhje, rraskapitje.
• Pneumoni: Kollë, vështirësi në frymëmarrje, dhimbje gjoksi.
• Endokardit (infeksion i zemrës): Ethe, dridhje, dobësi, gulçim.
• Osteomielit (infeksion i kockave): Dhimbje kockash, ethe, ënjtje.
• Artrit septik (infeksion i kyçeve): Dhimbje, ënjtje dhe skuqje në kyçin e prekur.

Infeksionet e stafilokokut mund të klasifikohen në bazë të vendndodhjes dhe ashpërsisë së tyre. Disa lloje të zakonshme përfshijnë:

• Infeksionet e lëkurës dhe indeve të buta: Këto janë llojet më të zakonshme, duke përfshirë furunkulat (çibanët), karbunkulat, celulitin, impetigon dhe absceset.
• Bakteremia/Sepsisi: Ndodh kur stafilokoku hyn në qarkullimin e gjakut, duke shkaktuar një infeksion sistemik që mund të jetë kërcënues për jetën.
• Endokarditi: Infeksion i valvulave të zemrës.
• Osteomieliti: Infeksion i kockave.
• Artriti septik: Infeksion i kyçeve.
• Pneumonia: Infeksion i mushkërive.
• Helmimi ushqimor stafilokoksik: Shkaktohet nga toksinat e prodhuara nga stafilokoku në ushqim.
• Sindroma e shokut toksik: Një gjendje e rrallë, por kërcënuese për jetën, e shkaktuar nga toksinat e prodhuara nga stafilokoku.

Diagnoza e infeksioneve të stafilokokut zakonisht bëhet përmes kulturave të baktereve nga mostra të infektuara, si gjak, plagë, urinë ose lëngje të tjera trupore. Testet e ndjeshmërisë ndaj antibiotikëve (antibiogrami) janë thelbësore për të përcaktuar antibiotikun më efektiv.

Faktorët që mund të përkeqësojnë infeksionet e stafilokokut përfshijnë:

• Mosdiagnoza ose trajtimi i vonuar.
• Zhvillimi i rezistencës ndaj antibiotikëve (p.sh., MRSA).
• Sistemi imunitar i dobësuar.
• Prania e pajisjeve mjekësore (p.sh., kateterë, valvula artificiale).
• Gjendje të tjera shëndetësore ekzistuese si diabeti ose sëmundjet e veshkave.
• Higjiena e dobët.

Parandalimi i infeksioneve të stafilokokut përfshin:

• Praktikimi i higjienës së mirë të duarve me sapun dhe ujë ose përdorimi i dezinfektuesve me bazë alkooli.
• Mbulimi i plagëve dhe prerjeve me fashë të pastër dhe të thatë.
• Shmangia e ndarjes së sendeve personale si peshqirë, brisqe dhe pajisje sportive.
• Pastrimi dhe dezinfektimi i rregullt i sipërfaqeve të prekura shpesh.
• Në mjediset spitalore, zbatimi i rreptë i protokolleve të kontrollit të infeksionit.
• Përdorimi i kujdesshëm i antibiotikëve për të parandaluar zhvillimin e rezistencës.

Modalitetet e trajtimit për infeksionet e stafilokokut përfshijnë:

1. Trajtimi i përgjithshëm: Diagnoza në kohë dhe aplikimi i hershëm i agjentëve antimikrobikë të duhur janë kyç për trajtimin e suksesshëm të infeksioneve të rënda të stafilokokut. Përveç agjentëve antimikrobikë, është e rëndësishme të rritet funksioni imunitar i trupit, të korrigjohet disbalanca e ujit dhe elektroliteve, të shpëtohet nga shoku septik dhe të mbrohet funksioni i organeve vitale si zemra, mushkëritë, veshkat dhe mëlçia. Përdorimi i kortikosteroideve duhet të konsiderohet me kujdes pas peshimit të përfitimeve dhe rreziqeve, përgjithësisht nuk përdoren përveç në raste të sepsës së rëndë dhe në bashkëpunim me agjentë antimikrobikë efektivë. Imunoglobulina intravenoze (IVIG) është e përshtatshme për pacientët me sëmundje të mungesës së antitrupave siç është hipogammaglobulinemia.
2. Menaxhimi kirurgjikal: Drenazhi adekuat i qelbit është shpesh një parakusht për trajtimin e disa infeksioneve të stafilokokut me formim abscesi. Infeksionet sipërfaqësore si furunkulat, paronikia dhe inflamacioni i gjëndrave të qepallave shërohen shpejt pas rupturës natyrale ose incizionit dhe drenazhit, përgjithësisht pa nevojën e medikamenteve antimikrobike. Absceset e thella nënlëkurore ose osteomieliti me formim abscesi kërkojnë incizion dhe drenazh. Absceset e mushkërive mund të trajtohen me drenazh postural, dhe infeksione të tilla duhet të trajtohen me medikamente antimikrobike. Absceset multiloculare të mëlçisë trajtohen kryesisht me medikamente, ndërsa absceset e mëdha me një dhomë mund të konsiderojnë drenazh kirurgjikal nëse trajtimi mjekësor është i pakënaqshëm. Infeksioni i stafilokokut i shoqëruar me valvula artificiale të zemrës ose kateterë venozë kërkon zëvendësimin e valvulës ose heqjen e kateterit pasi antibiotikët vetëm shpesh nuk mund të kontrollojnë infeksionin. Endokarditi akut stafilokoksik me përgjigje të dobët ndaj trajtimit mjekësor, embolizma të përsëritura ose dështim akut i zemrës janë të gjitha indikacione për kirurgji.
3. Trajtimi antimikrobik: Pacientët me simptoma sistemike ose lezione lokale që zhvillohen shpejt duhet të marrin menjëherë terapi antimikrobike agresive.

• Agjentët antimikrobikë të përdorur zakonisht: Përfshijnë β-laktamët (penicilinat, cefalosporinat, imipenemi), glikopeptidet (vankomicina, teikoplanina, telavancina), makrolidet (eritromicina), linkozamidet (linkomicina dhe klindamicina), aminoglikozidet (gentamicina, amikacina, netilmicina), rifampicina, kinolonet (ciprofloksacina), tetraciklinat gjysmë-sintetike (doksiciklina, minociklina), sulfametoksazoli/trimetoprimi, dhe të tjerë si kloramfenikoli, fosfomicina. Rifampina është shumë baktericide kundër stafilokokëve por nuk duhet të përdoret vetëm për shkak të shfaqjes së shpejtë të rezistencës dhe zakonisht administrohet nga goja, prandaj përdoret përgjithësisht si terapi ndihmëse. Klindamicina ka aktivitet të fortë anti-stafilokoksik por aktivitet më të vogël kundër stafilokokëve koagulazë-negativë. Keqkuptimi se ajo shkakton lehtësisht kolit pseudomembranoz është korrigjuar kryesisht, pasi çdo antibiotik që shkakton çrregullim të florës intestinale mund të çojë në këtë gjendje. Aminoglikozidet kanë toksicitet të konsiderueshëm, me një dritare terapeutike të ngushtë; monitorimi i kujdesshëm i dëgjimit dhe funksionit renal të pacientit është i nevojshëm, së bashku me matjet e shpeshta të niveleve në gjak. Vankomicina (ose teikoplanina) ofron aktivitet të fuqishëm baktericid kundër Staphylococcus aureus rezistent ndaj meticilinës (MRSA) dhe stafilokokëve koagulazë-negativë, veçanërisht kur ekziston rezistenca ndaj β-laktamëve ose tek pacientët alergjikë ndaj penicilinave. Depërtueshmëria e saj në shumicën e indeve e bën atë të përshtatshme edhe për meningjitin e stafilokokut, por për shkak të nefro- dhe ototoksicitetit të saj, këshillohet kujdes tek pacientët me dëmtim renal, duke kërkuar monitorimin e niveleve në gjak. Fosfomicina ka toksicitet të ulët, duke lejuar administrimin intravenoz me dozë të lartë, duke shfaqur aktivitet antimikrobik kundër stafilokokëve të ndryshëm dhe të aftë për të depërtuar në inde të ndryshme, duke përfshirë lëngun cerebrospinal. Janë raportuar suksese në trajtimin e meningjitit stafilokoksik me fosfomicinë si brenda vendit ashtu edhe ndërkombëtarisht. Megjithatë, rezistenca ndaj fosfomicinës mund të zhvillohet, prandaj, për infeksione të rënda, ajo duhet të përdoret në kombinim me aminoglikozide si gentamicina ose penicilina rezistente ndaj β-laktamazës si oksacilina, kloksacilina.

• Antibiotikët e rinj: Që nga zbulimi i parë i Staphylococcus aureus me ndjeshmëri të reduktuar ndaj vankomicinës (VISA) në Japoni në 1996, ndjeshmëria e reduktuar ndaj vankomicinës është vërejtur globalisht, duke përfshirë edhe rajonin e Hong Kongut. Janë raportuar raste të MRSA rezistent ndaj vankomicinës (VRSA) jashtë vendit. Në vitet e fundit, antibiotikë të rinj që targetojnë bakteret gram-pozitive kanë dalë dhe kanë treguar efekte premtuese në trajtimin e infeksioneve të stafilokokut. Edhe pse ende nuk janë tregtuar brenda vendit, këto përfshijnë:

  • Oksazolidinonet: p.sh., linezolid (Zyvox), i cili vepron në një fazë të hershme të sintezës së proteinave me më pak rezistencë kryq, i projektuar për infeksione të vështira për t'u trajtuar të baktereve gram-pozitive.
  • Streptograminet: përmbajnë dy derivate gjysmë-sintetike të pristinamicinës, duke u lidhur në mënyrë të pakthyeshme me nën-njësinë ribozomale 50S, duke penguar sintezën e proteinave bakteriale. Indikohet për infeksionet e lëkurës dhe indeve të buta të shkaktuara nga bakteret gram-pozitive dhe pneumonia e fituar në spital dhe infeksionet e shkaktuara nga enterokokët, me një normë të lartë pastrimi për stafilokokun.
  • Të tjerë: Antibiotikët lipopeptidë, antibiotikët ketolidë janë trajtime premtuese për infeksionet e vështira për t'u trajtuar me MRSA, aktualisht në faza të provave klinike. Parimet e trajtimit si për stafilokokët koagulazë-negativë ashtu edhe për stafilokokët janë të ngjashme, duke përdorur terapitë antimikrobike empirike dhe specifike për patogjenin.

  Terapia empirike: në varësi të përqindjes së stafilokokut në izolime nga vende të ndryshme të infeksionit në rajone të ndryshme, kombinuar me simptomat klinike, vlerësohet mundësia e infeksionit stafilokoksik, dhe agjentët antimikrobikë zgjidhen bazuar në antibiogramin e fundit të stafilokokut të izoluar. Raportet tregojnë stafilokok të ndjeshëm ndaj penicilinës në zona të ndryshme.

Duhet të shihni një mjek nëse keni ndonjë nga këto shenja ose simptoma:

• Një plagë ose zonë e lëkurës që është e kuqe, e fryrë, e dhimbshme, e ngrohtë në prekje ose lëshon qelb.
• Ethe e lartë dhe dridhje.
• Simptoma të helmimit ushqimor si nauze, të vjella, dhimbje barku dhe diarre që nuk përmirësohen.
• Dhimbje të forta kockash ose kyçesh shoqëruar me ethe.
• Simptoma të përgjithshme të infeksionit që përkeqësohen ose nuk përmirësohen me kujdesin në shtëpi.

Infeksionet e stafilokokut janë të zakonshme dhe mund të shkaktojnë një gamë të gjerë problemesh shëndetësore, nga ato të lehta deri tek ato kërcënuese për jetën. Higjiena e mirë, veçanërisht larja e duarve, është thelbësore për parandalimin e tyre. Diagnoza dhe trajtimi i hershëm me antibiotikë të duhur janë kyç për menaxhimin efektiv të këtyre infeksioneve, veçanërisht duke pasur parasysh rritjen e rezistencës ndaj antibiotikëve.